تفاوت ساختار شکست CBS و WBS در پروژه‌های ساختمانی

در پروژه‌های ساختمانی، مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق امری ضروری است. یکی از ابزارهای مهم در این زمینه، استفاده از ساختارهای شکست است. دو نوع متداول ساختار شکست، ساختار شکست هزینه (CBS) و ساختار شکست کار (WBS) هستند. در این مقاله به تفاوت‌های اصلی این دو مفهوم پرداخته می‌شود و با مثال‌هایی از پروژه‌های ساختمانی توضیح داده می‌شود.

 تعریف ساختار شکست کار (WBS)

WBS (Work Breakdown Structure) به معنای ساختار شکست کار، روشی است برای تقسیم کل پروژه به بخش‌های کوچکتر و قابل مدیریت. این بخش‌ها عموماً فعالیت‌ها یا وظایف مشخصی هستند که باید برای تکمیل پروژه انجام شوند. WBS به مدیران پروژه کمک می‌کند تا به صورت سلسله مراتبی تمام وظایف و فعالیت‌های پروژه را تعریف و برنامه‌ریزی کنند.

به عنوان مثال، در یک پروژه ساخت ساختمان اداری، WBS ممکن است شامل بخش‌های زیر باشد:
– پی‌ریزی
– ساخت اسکلت
– تاسیسات الکتریکی
– دیوارکشی و نماسازی

هر کدام از این بخش‌ها می‌تواند به فعالیت‌های جزئی‌تر مانند «نصب سیم‌های برق» یا «بتن‌ریزی فونداسیون» تقسیم شود.

 تعریف ساختار شکست هزینه (CBS)

CBS (Cost Breakdown Structure) یا ساختار شکست هزینه، روشی است که پروژه را از لحاظ هزینه‌ها و منابع مالی مورد نیاز تقسیم‌بندی می‌کند. در CBS، پروژه به واحدهای هزینه‌ای تقسیم می‌شود که شامل هزینه‌های مختلف از جمله مواد، تجهیزات، نیروی انسانی و سایر منابع مالی است.

به عنوان مثال، در همان پروژه ساختمانی، CBS شامل هزینه های زیر می‌شود:
– متریال مصرفی (مانند بتن، فولاد، آجر).
– تجهیزات (مانند جرثقیل و ماشین‌آلات ساختمانی).
– نیروی انسانی (مهندسین، کارگران).

 تفاوت‌های کلیدی CBS و WBS

– تمرکز WBS بر فعالیت‌ها و وظایف است، در حالی که تمرکز CBS بر هزینه‌ها و منابع مالی است.
– WBS پروژه را به لحاظ کاری و عملیاتی تجزیه می‌کند و کمک می‌کند تا چه کاری باید انجام شود مشخص شود. از سوی دیگر، CBS به تجزیه و تحلیل مالی و بودجه‌بندی می‌پردازد و کمک می‌کند تا مشخص شود این کارها چقدر هزینه دارند.
– از لحاظ ساختار، WBS به مدیران پروژه کمک می‌کند که تمام فعالیت‌ها و وظایف پروژه را در سطحی دقیق‌تر سازماندهی کنند. در حالی که CBS به حسابداران و مدیران مالی کمک می‌کند که هزینه‌ها را مدیریت و برآورد کنند.

برای درک بهتر به مثال زیر توجه بفرمایید : 
در یک پروژه ساخت برج مسکونی، اگر بخواهیم تفاوت CBS و WBS را نشان دهیم، به این صورت است که در WBS ابتدا فعالیت‌هایی مانند «تسطیح زمین»، «نصب فونداسیون»، «ساخت طبقات» و «تزیینات داخلی» را مشخص می‌کنیم. سپس در CBS، به هزینه‌های هر کدام از این مراحل می‌پردازیم؛ مانند هزینه تسطیح زمین که شامل هزینه اجاره ماشین‌آلات و نیروی انسانی است.

نتیجه‌گیری
هر دو ساختار شکست CBS و WBS ابزارهایی ضروری برای مدیریت پروژه‌های ساختمانی هستند، اما هر کدام با دیدگاه متفاوت به پروژه نگاه می‌کنند. استفاده همزمان از این دو ساختار به تیم‌های پروژه کمک می‌کند تا علاوه بر مدیریت وظایف و فعالیت‌ها، کنترل دقیقی بر هزینه‌ها و منابع مالی نیز داشته باشند.